Dat het de afgelopen periode uitzonderlijk droog was, dat hoeven we je niet te zeggen. Maar hoe droog is droog nu eigenlijk? En vooral, hoe kunnen we het oplossen? Lees hier de cijfers, val achterover en lees dan wat wij er willen aan doen! De cijfers in Merchtem Alle cijfers van deze analyse zijn gebaseerd op open data van de Databank Ondergrond Vlaanderen (DOV). Zij publiceren maandelijks de grondwaterstanden op een aantal meetpunten. In Merchtem, meer bepaald in de Hondsbergstraat, is er zo'n meetpunt. We namen eens een kijkje in de data en kwamen tot schokkende vaststellingen. We beginnen met de gemiddelde hoogte van het grondwater per jaar. De blauwe stippellijn is het gemiddelde van de afgelopen 20 jaar. We zien dus er de laatste jaren een gigantisch tekort gekomen is. Het grondwater staat ruim 1 meter lager dan normaal! Het begin van 2020 was nat, maar duidelijk niet genoeg om het tekort op te vangen. Als we dan gaan kijken naar 3 volledige jaren, dan krijgen we het probleem nog duidelijker in beeld. Het verschil tussen 1999 en 2019 bedraagt in het begin van de lente maar liefst 3 meter! Zelfs op het natste punt van 2019 zit het water nog altijd een halve meter dieper dan het droogste punt van 1999.  Het probleem wordt ook alleen maar erger in Merchtem. Op deze grafiek zien we het verschil tussen de voorspelde waterstand en wat er effectief gemeten werd. Die voorspelling (lichtgroene lijn) houdt rekening met het  veranderende klimaat en de historische niveau's. Dus zelfs als er rekening gehouden word met die droge zomers verdwijnt er in Merchtem extra veel water! Sinds 2017 ligt het grondwaterniveau bijna onafgebroken lager dan in dezelfde maand van het vorig jaar. En dat zorgt voor een moeilijk te stoppen sneeuwbal.   Het is duidelijk, hier moet iets aan gedaan worden. Het kan anders. En daarom hebben we hieromtrent twee voorstellen: een over het gebruik van bemalingswater en een over een lokale betonstop.

Bemalingswater

Vaak wordt grondwater weggepompt bij de bouwwerkzaamheden van eenvoudige woonhuizen, tot grote ondergrondse infrastructuurwerken. Dat heet bronbemaling. Te vaak zien we het bemalingswater rechtstreeks in de riolering verdwijnen. Het lozen van bemalingswater is in deze tijden van droogte en waterschaarste uiteraard zonde. Hergebruik van bemalingswater kan perfect voor een aantal toepassingen zoals landbouw, veegwagens e.d. waar water niet noodzakelijk drinkbaar moet zijn. We vragen de gemeente Merchtem bij het uitreiken van een omgevingsvergunning (bouwvergunning) steeds aanbevelingen doen rond hergebruik van dit bemalingswater, zodat het bemalingswater dat anders geloosd zou worden, kan ingezet worden voor nuttig hergebruik. 

Voor het uitvoeren van een tijdelijke bemaling in het kader van bouwkundige werken moet de uitvoerder over een omgevingsvergunning beschikken voor deze activiteit (VLAREM rubriek 53.2, eventueel in combinatie met rubriek 53.11). Deze rubrieken hebben enkel betrekking op het verlagen van de grondwatertafel. Als het grondwater ook gebruikt wordt is hiervoor in de meeste gevallen bijkomend de rubriek 53.8 van toepassing. Met deze rubriek is ook het gebruik van het grondwater vergund. In de praktijk is voor de meeste bemalingen voor bouwkundige werken deze 2e rubriek niet aangevraagd. Een vrijstelling van deze bijkomende rubriek bestaat wel voor huishoudelijk gebruik, eventueel via het aanvullen van de regenwaterput of het beregenen van particuliere tuinen, met een maximum van 500 m³/jaar. Voor de levering van het bemalingswater aan niet-huishoudens bv. landbouwers of veegwagens is de rubriek 53.8 wel van toepassing. Gelet op de beperkte diepte van bemalingen, zal deze vaak minder diep zijn dan het locatiespecifieke dieptecriterium voor de rubriek 53.8 en volstaat voor een debiet tot 5 000 m³/jaar een melding voor de rubriek 53.8.1.a (klasse 3). Indien er meer dan 5 000 m³/jaar nuttig kan aangewend worden, of indien de bemaling dieper is dan het dieptecriterium, is een vergunning vereist. De eventuele vergunningsplicht kan nagegaan worden via het DOV loket rubriek 53.8.

Veel initiatiefnemers van bemalingen zijn zich nog niet bewust van deze mogelijkheid, zodat deze bijkomende rubriek meestal niet mee is opgenomen in de melding of vergunningsaanvraag. Dit betekent dat het inspelen op ad hoc-vragen van geïnteresseerde afnemers vaak officieel niet kan. We zien hier dus een belangrijke, informatiserende rol weggelegd voor het gemeentebestuur bij het verlenen van een bouwvergunning. Voor toekomstige aanvragen kan het hergebruik in de vergunningsvoorwaarden mee voorzien. Voor bestaande projecten is dit in theorie niet mogelijk, maar los van de mogelijkheden binnen het VLAREM-regeling, kan in periodes van extreme droogte, het gebruik van bemalingswater ook voor andere toepassingen dan huishoudelijk gebruik mogelijk gemaakt worden. Daarvoor kan door de burgemeester via een politiebesluit na een omstandige motivering, een tijdelijke gebruikstoelating verleend wordt.

Lokale Betonstop

Ten tweede vragen we om een lokale betonstop: De wetgeving voorziet dat om een grond te verkavelen, de gemeenteraad eerst haar goedkeuring moet geven over de nieuw aan te leggen wegen. Een bouwvergunning kan immers enkel worden afgeleverd voor een grond die gelegen is aan een ‘voldoende uitgeruste openbare weg’. Dat is een verharde weg waar minstens waterleiding en elektriciteit aanwezig zijn. Als de gemeenteraad die vergunning voor de wegenis niet goedkeurt, is het onmogelijk de gronden te verkavelen. Wij van Groen Merchtem vragen aan het gemeentebestuur om die wettelijke regeling gebruik te maken om de open ruimte te beschermen. Er zou geen toelating meer gegeven worden voor nieuwe wegen naar gronden die nog nooit werden bebouwd. Het gaat om weiden, akkers, achtertuinen en groengebieden, veelal gelegen in tweede orde achter reeds bestaande bebouwing, maar dus niet aan een uitgeruste weg. Ook al gaat het op papier over bouwgronden. Projecten die reeds vergund zijn of gelegen zijn binnen gemeentelijke RUP’s of BPA’s vallen buiten deze bouwstop. 

Ook kan Merchtem werk maken van het ontharden van de eigen terreinen van de gemeente en het OCMW. Bij het heraanleggen van parkings of pleinen moet gekozen worden voor een oplossing die maximaal toestaat om het water ter plekke te laten insijpelen. 

Conclusie

Als oppositiepartij is het uiteraard moeilijk om te wegen op het beleid. Maar ons lijken deze twee voorstellen een no-brainer. Als we één ding kunnen leren van de cijfers dan is het dit. Er is een overduidelijk probleem en het gaat alleen maar erger worden. We hopen dat het gemeentebestuur ons dan ook volgt in deze redenering. Groen Merchtem zal deze problematiek onder de aandacht blijven brengen tot de verantwoordelijken hun verantwoordelijkheid hebben opgenomen.